Portal bezpiecznego e-biznesu
Portal bezpiecznego e-biznesu
Co grozi za naruszenie dóbr osobistych?
Dobra osobiste to niematerialne wartości przysługujące każdej osobie fizycznej. Przepisy kodeksu cywilnego nie określają ich katalogu w sposób zamknięty, lecz wymieniają je przykładowo. Wśród podstawowych dóbr osobistych można wyróżnić jak zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko, wizerunek, tajemnica korespondencji. Lista tych dóbr w orzecznictwie oraz doktrynie podlega ciągłym zmianom i stopniowo się rozszerza. Przepisy o ochronie dóbr osobistych osób fizycznych stosuje się odpowiednio także do osób prawnych, z tym zastrzeżeniem, że w tym drugim przypadku katalog dóbr osobistych będzie nieco odmienny.
Wśród dóbr osobistych, które najczęściej podlegają naruszeniom, można wyróżnić dobre imię oraz wizerunek. Przykładowe sytuacje obejmują m.in. rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji o danej osobie w internecie, oszczerstwa, nieuprawnione wykorzystanie czyjegoś zdjęcia, a także naruszenie tajemnicy korespondencji.
Aby można było mówić o naruszeniu dóbr osobistych, konieczne jest, aby działanie miało charakter bezprawny. Oznacza to, że dane zachowanie pozostaje w sprzeczności z obowiązującym prawem, normami prawnymi oraz zasadami współżycia społecznego.
Kolejnym istotnym aspektem jest obiektywność naruszenia. Obiektywizm oznacza, że ocena potencjalnego naruszenia dóbr osobistych powinna zawsze uwzględniać punkt widzenia osoby postronnej – przeciętnego, rozsądnego odbiorcy. Warto pamiętać, że kwestie związane z naruszeniem dóbr osobistych mogą być często nadinterpretowane, ponieważ ludzie różnią się poziomem wrażliwości na różne sytuacje.
Polskie przepisy przewidują różne środki ochrony dla osób, których dobra osobiste zostały naruszone. Osoba poszkodowana ma prawo domagać się:
W przypadku naruszenia dóbr osobistych możliwe jest uzyskanie zadośćuczynienia. Jego celem jest wynagrodzenie stanowiącego rekompensatę za doznaną krzywdę polegającej m.in. na cierpieniu fizycznym, psychicznym, poczuciu upokorzenia czy stratach emocjonalnych. W przeciwieństwie do odszkodowania, nie dotyczy ono szkód majątkowych, lecz niematerialnych strat. Aby sąd przyznał zadośćuczynienie, konieczne jest udowodnienie naruszenia dobra osobistego oraz wykazanie, że spowodowało ono krzywdę.
W pierwszej kolejności warto wezwać osobę naruszającą dobra osobiste do zaprzestania takich działań i usunięcia ich skutków. Jeśli to nie przyniesie rezultatu, konieczne może być skierowanie sprawy na drogę sądową. W treści pozwu należy określić osobę odpowiedzialną za naruszenie, wskazać, które dobro osobiste zostało naruszone, oraz sprecyzować swoje żądania. Konieczne jest również dołączenie materiału dowodowego, takiego jak dokumenty, zrzuty ekranu, korespondencja, nagrania bądź wskazanie świadków, których powinien przesłuchać sąd.
Jeśli domagamy się tylko zadośćuczynienia lub odszkodowania, wartość przedmiotu sporu decyduje o tym, który sąd zajmie się sprawą. Jeżeli kwota sporu nie przekracza 100 000 zł, sprawę rozpatruje sąd rejonowy, natomiast gdy jest wyższa – sąd okręgowy. Natomiast w przypadku połączenia roszczeń majątkowych oraz niemajątkowych (polegających na przykład na żądaniu usunięcia naruszenia i jego skutków), właściwy będzie zawsze sąd okręgowy. Pozew można złożyć w sądzie właściwym dla miejsca zamieszkania lub siedziby pozwanego, ale także w sądzie właściwym dla miejsca, gdzie doszło do naruszenia. W przypadku naruszeń dokonanych w internecie sprawa może zostać skierowana do sądu właściwego dla miejsca zamieszkania powoda.
Postępowanie w takich sprawach bywa skomplikowane, ponieważ poszkodowany musi przedstawić dowody potwierdzające naruszenie. Jednak obowiązuje zasada domniemania bezprawności – oznacza to, że to pozwany musi wykazać, iż jego działanie było zgodne z prawem.
Zgodnie z artykułem 24 kodeksu cywilnego, ochrona majątkowa obejmuje zarówno szkody majątkowe, jak i niemajątkowe, które wiążą się z krzywdą psychiczną osoby poszkodowanej.
Wysokość szkody majątkowej ustala się na podstawie ogólnych zasad odpowiedzialności cywilnej, czyli odpowiedzialności deliktowej. Szkoda majątkowa może wystąpić na przykład w przypadku utraty dochodów ze względu na zrezygnowanie przez kontrahentów ze współpracy z osobą poszkodowaną, przyczyną czego jest rozpowszechnianie przez naruszającego nieprawdziwych twierdzeń i opinii na jej temat. Fakt poniesienia takiej szkody musi zostać udowodniony, co często bywa utrudnione.
Jeśli doszło do szkody niemajątkowej (chodzi o krzywdę doznaną na skutek np. bólu fizycznego albo cierpienia psychicznego), poszkodowany może domagać się zadośćuczynienia lub zapłaty określonej kwoty na wskazany cel społeczny. Zasadniczo osoba poszkodowana ma prawo wyboru jednego z tych roszczeń, bez możliwości ich łączenia. Wysokość roszczenia zależy od rodzaju naruszonego dobra, skali oraz charakteru naruszenia. Ostateczna kwota jest określana indywidualnie na podstawie okoliczności konkretnej sprawy.
Niemajątkowe środki ochrony obejmują:
Dodatkowo, zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, możliwe jest także wytoczenie powództwa o ustalenie, że dane dobro osobiste zostało naruszone bezprawnie lub że istnieje ryzyko jego naruszenia przez określone działanie osoby trzeciej.
Naruszenie dóbr osobistych, takich jak dobre imię, wizerunek czy tajemnica korespondencji, może prowadzić do różnych konsekwencji prawnych. Oprócz środków finansowych istnieją także niemajątkowe formy ochrony, takie jak żądanie zaprzestania naruszeń oraz usunięcia ich skutków (na przykład poprzez opublikowanie przeprosin), a także zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Osoba pokrzywdzona może również ubiegać się o odszkodowanie, jeśli naruszenie spowodowało straty majątkowe lub o przekazanie określonej kwoty na cele społeczne. Wysokość odszkodowania lub zadośćuczynienia ustalana jest indywidualnie, w zależności od charakteru i skali naruszenia.
Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej w zakresie naruszenia dóbr osobistych, przeczytaj co zrobić: LINK.
Komentarze
Bezpieczne regulaminy sklepów i serwisów internetowych