Czy nagranie z kamerki samochodowej może być dowodem w sądzie?

Zasada ogólna

W kodeksie postępowania cywilnego znajduje się otwarty katalog dowodów, do których może się odwołać strona. Są to w szczególności: dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłego, oględziny, przesłuchania stron i inne środki dowodowe. Najczęściej pierwszorzędne znaczenie dla przebiegu postępowania dowodowego mają dokumenty.

W polskim procesie cywilnym obowiązuje zasada tzw. swobodnej oceny dowodów. Zgodnie z art. 233 § 1 k.p.c., Sąd ocenia wiarogodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Oznacza to, iż nie istnieje określona przepisami hierarchia dowodów ani formalne reguły, według których Sąd mógłby poszczególne dowody pomijać. O kwestii dowodu z nagrania wideo (filmu) dodatkowo mówi art. 308 k.p.c.

Dowód z zapisu obrazu i dźwięku

Art. 308. Dowody z innych dokumentów niż wymienione w art. 243¹, w szczególności zawierających zapis obrazu, dźwięku albo obrazu i dźwięku, sąd przeprowadza, stosując odpowiednio przepisy o dowodzie z oględzin oraz o dowodzie z dokumentów.

Wspomniany w tym przepisie zapis obrazu i dźwięku to nic innego jak nagranie z kamerki, która umożliwia rejestrację video oraz audio. Oznacza to, że polskie prawo wprost dopuszcza możliwość wykorzystania takiego dowodu, choć pod pewnymi warunkami. Do oceny dowodu z nagrania Sąd będzie odpowiednio stosował przepisy odnoszące się do dowodu z oględzin oraz dowodu z dokumentów – które są dość rozbudowane.

Dokument prywatny

Niewątpliwie nagranie z kamerki samochodowej utrwalone na nośniku, np. karcie SD będzie w rozumieniu prawa dokumentem tzw. prywatnym. A więc sporządzonym poza postępowaniem sądowym, dla własnych potrzeb nagrywającego – w tym przypadku kierowcy. Nie oznacza to jednak wcale, że skoro nagranie takie nie powstało „urzędowo” w ramach działania służb, urządzenie nie jest certyfikowane itd. – to takie nagranie nie może stanowić dowodu w sądzie. Wręcz przeciwnie – Sąd będzie oceniał dowód z takiego nagrania tak samo, jak każdy inny dowód – a w więc zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów.

Obowiązek przedstawienia

Odpowiednie stosowanie przepisów dotyczących dowodu z oględzin i dokumentów do nagrań z kamerki samochodowej oznacza, że Sąd może w danym przypadku zażądać przedstawienia takiego dowodu, o ile poweźmie informację, że strona jest w jego posiadaniu. To oznacza, że dowód z nagrania może zostać przeprowadzony w postępowaniu sądowym nawet wbrew woli samego zainteresowanego. Ewentualna odmowa udostępnienia nagrania może spotkać się z sankcją, a uzasadnienie typu „miałem ale skasowałem” zostanie ocenione przez Sąd zdecydowanie na niekorzyść strony.

Oryginalny nośnik, przeróbki nagrania

Mimo, iż nie istnieją szczególne regulacje zabraniające kopiowania nagrania z kamerki na inny nośnik (np. płytę DVD) czy też modyfikacji zapisu poprzez np. wyostrzenie obrazu czy też zbliżenie (zoom) poszczególnych fragmentów obrazu, to jednak zdecydowanie warto przedstawić jako dowód oryginalne, nieedytowane nagranie na oryginalnym nośniku. Ma to znaczenie dla ustalenia autentyczności nagrania i pozbawi drugą stronę sporu zarzutu, iż nagranie zostało zmanipulowane w procesie postedycji.

W praktyce postępowań sądowych zdarzało się, że sądy albo nie dopuszczały dowodu z nagrań, albo też nie przypisywały im rozstrzygającej mocy dowodowej z powodu wątpliwości związanych z tym, że:

1. Nagranie nie zostało dostarczone na oryginalnym nośniku, na którym zostało zapisane np. taśma filmowa, płyta CD, karta pamięci lub dysk twardy.
2. Nagranie było edytowane lub zmieniane np. przez wycięcie fragmentu taśmy lub przedstawienie tylko części pliku z nagraniem.
3. Nagranie było niewyraźne i nie można było zidentyfikować osób biorących udział w wypadku.
4. Nagranie nie pozwalało na dokładne wskazanie miejsca wypadku – szczególnie częste poza obszarem zabudowanym np. w lesie.
5. Nagranie nie zawierało daty i godziny zdarzenia.
6. Nagranie nie przedstawiało przebiegu wypadku tylko jego skutki.
7. Nagranie było czarno-białe i nie można było jednoznacznie zidentyfikować pojazdów i zdarzeń.
8. Nagranie zostało zarejestrowane w nocy i zbyt mała ilość światła nie pozwalała na identyfikację.

Powyższe to tylko przykładowy katalog decyzji składu orzekającego w jednostkowych przypadkach. Pamiętać jednak należy o tym, że w każdym przypadku dowód z nagrania będzie oceniany przez Sąd indywidualnie, z uwzględnieniem wszystkich okoliczności konkretnej sprawy. Można więc założyć, że w danym konkretnym przypadku mimo np. braku wyświetlanej w zapisie daty i godziny zdarzenia da się takie dane ustalić w inny sposób. Albo oryginalny nośnik przekazany na żądanie służb ulegnie zniszczeniu/zagubieniu, a strona wcześniej zachowa kopię nagrania, którą można będzie przedstawić w sądzie.

Decyzja niemieckiego Federalnego Trybunału Sprawiedliwości

Na koniec warto wspomnieć o ważnym wyroku niemieckiego sądu. Federalny Trybunał Sprawiedliwości (BGH) w Karlsruhe zadecydował wyrokiem z 15 maja 2018, że nagrania z kamerek samochodowych mogą być wykorzystywane jako dowody w sprawach sądowych, w celu wyjaśnienia okoliczności wypadku lub kolizji. Uznał przy tym, że jest to ważniejsze niż prawo do ochrony wizerunku i danych osobowych uczestników. Wcześniej w niemieckim sądownictwie istniał spór co do tego, czy dopuszczenie dowodu z tego rodzaju nagrań może prowadzić do naruszenia przepisów o ochronie danych osobowych.