Jak wiemy, w ramach realizacji swoich
uprawnień z tytułu rękojmi konsument może żądać od sprzedawcy: wymiany towaru
na nowy, naprawy, obniżenia ceny lub odstąpienia od umowy. Trzy pierwsze
możliwości zakładają, że umowa sprzedaży wciąż pozostaje skuteczna, gdyż
zarówno kupujący jak i sprzedawca w końcowym rezultacie zaspokajają swoje
roszczenia. Czwarta opcja niweczy skutek umowy i jako najdalej idąca została
przez ustawodawcę obwarowana zastrzeżeniem istotności wady. Dlatego ważne, by
nie powiedzieć istotne ;-) jest
znaczenie tego pojęcia.
Nie odnajdziemy legalnej definicji wady
istotnej w przepisach prawa. Jednak zarówno w doktrynie (poglądach prawnych)
jak i w orzecznictwie (rozstrzygnięciach sądowych) znajdziemy szereg wskazówek,
które pozwalają nam odróżnić wadę towaru konsumpcyjnego mającą charakter
nieistotny, od wady istotnej. I tak, najogólniej stwierdzić można, że wada
istotna uniemożliwia, bądź znacząco utrudnia korzystanie z wadliwej rzeczy w
sposób zgodny z jej przeznaczeniem. Nie ma przy tym znaczenia, czy jest to wada
usuwalna, gdyż zakresy tych pojęć krzyżują się – tzn. wada istotna może być
zarówno wadą nieusuwalną, jak i możliwą do usunięcia. Wadę istotną należy
oceniać i analizować na gruncie każdego pojedynczego przypadku, z
uwzględnieniem przeznaczenia i celu zakupionej rzeczy. Wreszcie pamiętać
należy, że przy ocenie istotności wady należy brać pod uwagę nie tylko
funkcjonalność i użyteczność towaru, lecz także walory estetyczne w kontekście
uzasadnionych oczekiwań konsumenta.
Przykłady
wskazywane w doktrynie:
- Niesprawny pilot od telewizora nie wskazuje na wadę istotną, gdyż
mimo to można w dalszym ciągu korzystać z odbiornika TV.
- Niezgodna z zamówieniem sukienka ślubna dostarczona tuż przed samą
ceremonią będzie obarczona wadą istotną z powodu braku czasu na jej
wymianę.
Przykłady
z orzecznictwa:
- Przeciekająca kabina wózka widłowego ma charakter wady istotnej,
gdyż czyni uciążliwym korzystanie z wózka w czasie opadów atmosferycznych,
ale przede wszystkim stwarza niebezpieczeństwo dla operatora wózka.
- Markowe i eleganckie damskie buty, w których występują różnice w
fakturze i załamaniach skóry – są dotknięte wadą istotną.
- Montaż okien łukowych skutkujący możliwością ich otwarcia na 30%
zamiast na 90% stanowi o wystąpieniu wady istotnej.
- Nieprawidłowość w działaniu sprzęgła ciągnika rolniczego
polegająca na konieczności używania większej siły nacisku na pedał nie
jest wadą istotną.
- Wady mebla – narożnika, polegające na trwałych odkształceniach
siedziska oraz marszczeniu się materiału obiciowego wynikających z
zastosowania pianki o niewłaściwej gęstości, przesądzają o wadzie istotnej.
- Wynikająca z nieprawidłowej naprawy wada geometrii układu jezdnego
pojazdu polegająca na „ściąganiu” go na jedną stronę jezdni jest wadą
istotną.