Pilna naprawa lub konserwacja jako wyjątek od odstąpienia od umowy zawartej na odległość

Przepis ustawy

Artykuł 38 pkt 8 Ustawy o prawach konsumenta stanowi transpozycję art. 16 lit. h dyrektywy 2011/83 do polskiego porządku prawnego:

Art. 38
Prawo odstąpienia od umowy zawartej poza lokalem przedsiębiorstwa lub na odległość nie przysługuje konsumentowi w odniesieniu do umów:
(…)
8) w której konsument wyraźnie żądał, aby przedsiębiorca do niego przyjechał w celu dokonania pilnej naprawy lub konserwacji; jeżeli przedsiębiorca świadczy dodatkowo inne usługi niż te, których wykonania konsument żądał, lub dostarcza rzeczy inne niż części zamienne niezbędne do wykonania naprawy lub konserwacji, prawo odstąpienia od umowy przysługuje konsumentowi w odniesieniu do dodatkowych usług lub rzeczy.

Celem tego przepisu jest ochrona interesów przedsiębiorcy ze względu na szczególne okoliczności, w których przedsiębiorca świadczy usługę na rzecz konsumenta. Jeśli zdarzy się, że konsument zażąda przyjazdu przedsiębiorcy w celu dokonania pilnej naprawy lub konserwacji, przedsiębiorca musi poświęcić swój czas i inne zasoby na dojazd do konsumenta i spełnienie świadczenia. Interesy przedsiębiorcy nie byłyby dostatecznie chronione, gdyby w tych okolicznościach konsument mógł swobodnie zrezygnować z zawartej umowy. Brak stosownej regulacji mógłby przykładowo skutkować tym, że nieuczciwy konsument odprawiałby z kwitkiem przedsiębiorcę po jego przyjeździe na miejsce wykonania usługi – choćby dlatego, że inny wykonawca przyjechał wcześniej.

Sytuacja nagła

Naprawa lub konserwacja powinny mieć charakter pilny. Chodzi o sytuację, w której występuje potrzeba natychmiastowego wykonania usługi naprawczej lub konserwacyjnej. Wystarczy, gdy konsument przedstawi przedsiębiorcy sprawę jako pilną. Nie ma natomiast znaczenia, czy przedsiębiorca ma świadomość, że w rzeczywistości – obiektywnie rzecz ujmując – naprawa lub konserwacja nie jest pilna.

Przykładem zdarzenia nagłego może być pęknięcie rury kanalizacyjnej w domu konsumenta, skutkujące zalewaniem łazienki i innych pomieszczeń mieszkalnych. W takiej sytuacji rura wymaga pilnej naprawy, zwlekanie z interwencją jedynie powiększałoby szkody.

Żądanie przyjazdu

Przepis mówi o „wyraźnym żądaniu” konsumenta. Chodzi więc o sytuację, w której konsument – z własnej inicjatywy – domaga się przyjazdu przedsiębiorcy w celu wykonania usługi naprawczej lub konserwacyjnej. Żądanie takie powinno zostać złożone przy zawieraniu umowy z przedsiębiorcą i nie może być złożone w sposób dorozumiany ani też nie powinno być domniemywane.

Przyjazd przedsiębiorcy powinien nastąpić do miejsca, w którym ma zostać wykonana usługa (naprawa lub konserwacja). Stosownie do okoliczności może to być m.in. mieszkanie konsumenta, działka letniskowa, miejsce, w którym znajduje się zepsuty pojazd, itp. Nie należy przywiązywać szczególnej wagi do sformułowania: „przyjechał”, którym posłużono się w komentowanym przepisie. Sformułowania tego nie można interpretować jako ograniczenia sposobów transportu. Stosownie do okoliczności w danym przypadku może chodzić o przyjazd samego przedsiębiorcy (osoby fizycznej) lub osoby, która go zastępuje przy wykonaniu usługi, np. pracownika.

Usługi dodatkowe

Wyjątek określony w art. 38 pkt 8 nie znajduje zastosowania w sytuacji, gdy na podstawie umowy przedsiębiorca świadczy na rzecz konsumenta dodatkowe usługi lub sprzedaje inne – nieobjęte pilną naprawą lub konserwacją – części zamienne. Konsument zachowuje prawo odstąpienia od umowy w zakresie obejmującym takie dodatkowe świadczenie, ponieważ nie występuje wówczas potrzeba szczególnej ochrony interesów przedsiębiorcy.

Przykładem może być sytuacja, gdy na żądanie konsumenta przedsiębiorca przyjechał w celu dokonania pilnej naprawy silnika samochodu. W trakcie naprawy przedsiębiorca zaoferował konsumentowi dodatkowo wymianę zużytych wycieraczek na nowe. Konsument wyraził na to zgodę, a więc między stronami doszło do zawarcia (ewentualnie zmiany) umowy. Konsument może odstąpić od umowy w zakresie dotyczącym nabycia wycieraczek, ponieważ umowę zawarto poza lokalem przedsiębiorstwa.