Pobieranie oprogramowania dostępnego w sieci i zasady jego licencjonowania

Większość z nas przynajmniej raz w życiu pobrała z sieci proste oprogramowanie. Jednak odsetek użytkowników, którzy instalując je, zapoznali się z umową licencyjną jest tak naprawdę niewielki. Tymczasem nieprzestrzeganie treści licencji może okazać się przykre w skutkach, niezależnie od tego czy instalujemy oprogramowanie na komputerze prywatnym czy służbowym. Aby tego uniknąć, warto poznać podstawowe modele licencjonowania i zasady korzystania z nich.

Należy pamiętać, że niezależnie od tego, czy mówimy o zaawansowanym programie np. do edycji zdjęć i filmów czy prostym edytorze tekstowym, zdecydowana większość oprogramowania dostępnego w sieci jest objęta licencją. Oprócz treści umowy licencyjnej do określonego programu, zasady korzystania z oprogramowania komputerowego w Polsce określają także przepisy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.

Licencja jest niczym innym jak umową cywilno-prawną pomiędzy twórcą lub producentem, który jest posiadaczem majątkowych praw autorskich a użytkownikiem, czyli osobą fizyczną, osobą prawną lub jednostką nieposiadającą osobowości prawnej. Licencja zatem, mówiąc najkrócej, stanowi zezwolenie na korzystanie z danego programu na określonych warunkach. Jest to tym bardziej ważne, że do programów komputerowych nie stosuje się większość przepisów o tzw. dozwolonym użytku, który pozwala korzystać z utworów bez zgody twórcy. Na przykład użytkownik nie może powołać się na tzw. dozwolony użytek osobisty.

Rodzaje licencji na oprogramowanie i zasady korzystania z nich

Na rynku funkcjonuje wiele modeli umów licencyjnych, w tym tzw. rozwiązania wolumenowe, gdy mowa o dużych organizacjach, które potrzebują oprogramowania dla wielu użytkowników. Jednak w przypadku oprogramowania dostępnego w sieci, można wyróżnić zazwyczaj następujące:

Freeware:

korzystanie z takiego oprogramowania i jego rozpowszechnianie jest bezpłatne pod pewnymi warunkami określonymi w licencji. Nie można jednak takich programów najczęściej sprzedawać, ani dokonywać w nich zmian – mogą być rozpowszechniane i używane jedynie w niezmienionej formie. Zdarzają się zastrzeżenia wyłącznego użytku domowego (prywatnego) z wyłączeniem korzystania w ramach działalności komercyjnej, w tym odpłatnej dystrybucji takiego oprogramowania.

Shareware:

rodzaj oprogramowania, którego licencja zezwala się na bezpłatne korzystanie z pełnej wersji danego oprogramowania (lub jego wybranych funkcji) przez z góry określony czas (ang. trial) lub określoną liczbę jego uruchomień. Po tym okresie użytkownik musi się zarejestrować i wnieść ewentualne opłaty lub usunąć oprogramowanie z komputera. W innym wypadku dalsze korzystanie z takiego oprogramowania jest nielegalne. Ten typ licencji/oprogramowania ma najczęściej na celu zachęcenie użytkownika do zakupu pełnej wersji programu.

Warto dodać, że licencjonowaniu podlega także tzw. otwarte oprogramowanie (ang. Open Source).