Potwierdzenie umowy przez SMS

Telefon i element zaskoczenia

Wspomniana zmiana przepisów oznacza, że polski ustawodawca zdecydował się zaostrzyć rygory zawierania z konsumentem umowy przy wykorzystaniu telefonu. Działalność różnego rodzaju „call center” stosujących bez skrupułów techniki marketingowe okazała się istotnym zagrożeniem dla interesów konsumentów. Niezapowiedziany kontakt telefoniczny wiąże się przecież z elementem zaskoczenia, czemu może towarzyszyć podejmowanie przez konsumenta nieprzemyślanych decyzji. Można wtedy mówić o wątpliwościach co do treści złożonego przez konsumenta oświadczenia.

Potwierdzenie treści umowy

Ustawodawca wyszedł naprzeciw oczekiwaniom co do wzmocnienia ochrony konsumenta w kontakcie z profesjonalistami. W art. 20 ust. 2 Ustawy o prawach konsumenta znalazł się przepis:

Art. 20
2. Jeżeli przedsiębiorca proponuje konsumentowi zawarcie umowy przez telefon, ma obowiązek potwierdzić treść proponowanej umowy utrwaloną na papierze lub innym trwałym nośniku. Oświadczenie konsumenta o zawarciu umowy jest skuteczne, jeżeli zostało utrwalone na papierze lub innym trwałym nośniku po otrzymaniu potwierdzenia od przedsiębiorcy.

Z powyższego wynika, że oprócz samego kontaktu telefonicznego, traktowanego jedynie jako propozycja zawarcia umowy, konieczne jest potwierdzenie treści umowy na trwałym nośniku. Powstaje więc pytanie, czy krótka wiadomość tekstowa (SMS) zalicza się do trwałych nośników?

Definicja

Definicję pojęcia „trwały nośnik” znajdziemy w art. 2 pkt 4 Ustawy o prawach konsumenta:

Art. 2
4) trwały nośnik - materiał lub narzędzie umożliwiające konsumentowi lub przedsiębiorcy przechowywanie informacji kierowanych osobiście do niego, w sposób umożliwiający dostęp do informacji w przyszłości przez czas odpowiedni do celów, jakim te informacje służą, i które pozwalają na odtworzenie przechowywanych informacji w niezmienionej postaci;

Zajmowaliśmy się tym problemem w jednym z wcześniejszych wpisów (Trwały nośnik - cóż to takiego?). Przypomnieć więc należy, że kluczowe dla trwałego nośnika jest zapisywanie i odtwarzanie na nim informacji, której treść nie powinna ulegać zmianie. Zakres tej definicji wynika również z dyrektywy unijnej 2011/83/UE, w wyniku implementacji której doszło do uchwalenia Ustawy o prawach konsumenta. Prawodawca europejski kwalifikuje w ramach trwałego nośnika nie tylko tradycyjny papier, ale również: pamięć USB, płyty CD-ROM, DVD, karty pamięci, dyski twarde komputerów, oraz pocztę elektroniczną. Podkreśla się, że główną funkcją jaką taki nośnik powinien spełniać jest umożliwienie konsumentowi przechowywania informacji tak długo, jak jest to konieczne w celu ochrony jego interesów związanych ze stosunkiem łączącym go z przedsiębiorcą.

Stanowisko urzędów krajowych

UOKiK i UKE przedstawiły swoje stanowisko dotyczące relacji ustaw Prawo telekomunikacyjne i o prawach konsumenta w dniu 10.12.2014 r. Wynika z niego, że wiadomość SMS może być uznana za trwały nośnik w rozumieniu ustawy tylko wtedy, gdy łącznie zostaną spełnione następujące warunki:

1. będzie umożliwiała przechowywanie informacji kierowanych do konsumenta osobiście;
2. konsument będzie miał umożliwiony dostęp do informacji w przyszłości;
3. dostęp w przyszłości będzie zagwarantowany na okres czasu, który będzie odpowiedni do celów, jakim przekazane informacje służą i będzie narzędziem, które pozwoli na odtworzenie przechowywanych informacji w niezmienionym formacie.

Dokument ten nie ma co prawda charakteru prawnie wiążącego, jednak w zakresie interpretacji przepisów nowej ustawy ma istotne znaczenie. Biorąc pod uwagę wskazane warunki stwierdzić można, że wiadomość SMS przesłana przez przedsiębiorcę na telefon konsumenta spełnia te kryteria.

Treść wiadomości

Pozostaje kwestia katalogu obowiązków informacyjnych, jakie przedsiębiorca musi przekazać konsumentowi i tego, czy taka ilość informacji zmieści się w krótkiej wiadomości tekstowej. Ustawodawca jednak zezwolił w art. 19 ustawy na ograniczenie ilości koniecznych informacji, jakie przedsiębiorcy przekazać konsumentowi do:

1. głównych cech świadczenia,
2. oznaczenia przedsiębiorcy,
3. łącznej ceny lub wynagrodzenia,
4. prawa odstąpienia od umowy,
5. czasu trwania umowy, a jeżeli umowa została zawarta na czas nieoznaczony – sposobu i przesłankach jej wypowiedzenia.

Mimo tych ułatwień przedsiębiorca ma obowiązek wskazać konsumentowi pozostałe informacje przewidziane w przepisach, ale może to zrobić poprzez zamieszczenie w treści SMS odesłania do strony internetowej i regulaminu sklepu.

Sankcje

Ustawodawca przewidział sankcje towarzyszące niedopełnieniu przez przedsiębiorcę opisanych tu obowiązków. Brak doręczenia konsumentowi (według ustawy – brak otrzymania przez konsumenta) treści umowy na trwałym nośniku, nawet mimo ich przekazania telefonicznie podczas rozmowy, będzie oznaczać bezskuteczność złożonego przez konsumenta oświadczenia woli.