Ustawa o ustroju sądów powszechnych zagrożeniem dla twórców oprogramowania!

Prezydent Andrzej Duda, co prawda zawetował dwie z trzech ustaw zmieniających wymiar sprawiedliwości, ale podpisał ustawę o ustroju sądów powszechnych. Ustawa poza uprawnieniami zwiększającymi bezpośredni wpływ ministra sprawiedliwości na prezesów sądów powszechnych, a także w sposób pośredni na wybór sędziów, umożliwia również pozbawienie podmiotów branży technologicznej ich praw autorskich w określonych przypadkach.

Co dalej z cyfryzacją?

Nowa ustawa o ustroju sądów powszechnych wyposażyła ministra sprawiedliwości w dość silne uprawnienia. Będzie on mógł przede wszystkim pozbawić podmiot z branży IT autorskich praw majątkowych do programu komputerowego. Pozbawienie majątkowych praw autorskich będzie możliwe m.in. gdy wymaga tego ważny interes państwa lub dobro wymiaru sprawiedliwości. Nowe przepisy spowodowały lawinę krytyki ze strony środowiska programistów. Branża informatyczna nie ukrywa swojego zaniepokojenia, a wręcz oburzenia.

Specjaliści z branży informatycznej zauważają, iż przepisy mogą zniechęcać do udziału w przetargach na dostawę oprogramowania dla instytucji publicznych. Może to znacznie utrudnić cyfryzację państwa, o którą tak silnie zabiegają władze.

Art. 175f nowej ustawy o ustroju sądów powszechnych stanowi, iż:

Minister Sprawiedliwości może, w drodze decyzji, przyznać Skarbowi Państwa uprawnienia wynikające z autorskich praw majątkowych do programu komputerowego obsługującego sądowe systemy informatyczne […] w zakresie niezbędnym do wykonywania zadań sądów.

Ponadto taka decyzja […] może zostać wydana, jeżeli zagrożona jest sprawność działania lub ciągłość funkcjonowania programu komputerowego lub systemu teleinformatycznego wykorzystującego program komputerowy, lub jeżeli zapewnienia ich sprawności działania lub ciągłości funkcjonowania wymaga ważny interes państwa lub dobro wymiaru sprawiedliwości, a porozumienie w tym zakresie z osobą, której przysługują autorskie prawa majątkowe do programu komputerowego, napotyka przeszkody.

Majątkowe prawo autorskie

Pozbawienie majątkowych praw autorskich następuje na 20 lat. Nowe przepisy przewidują również, iż

minister sprawiedliwości określa wysokość wynagrodzenia należnego osobie, której przysługują autorskie prawa majątkowe do programu komputerowego, stanowiącego ekwiwalent nabytych przez Skarb Państwa uprawnień wynikających z autorskich praw majątkowych do tego programu.

Użyte w ustawie pojęcia typu „przeszkody”, „ważny interes państwa” i „dobro wymiaru sprawiedliwości” są określeniami nieostrymi, bardzo ogólnymi i umożliwiającymi szerokie pole do działania ministra sprawiedliwości. Takie rozwiązanie może powodować w przyszłości trudności ze znalezieniem oferentów chcących wziąć udział w przetargach. Powodem będzie zbyt duże ryzyko wywłaszczenia oraz obawa niskiej wysokości ekwiwalentu. Pod znakiem zapytania stanie również jakość usług zgłaszających się do przetargów podmiotów bez większego doświadczenia, niemających zbyt wiele do stracenia.

Prawo działa wstecz?

Kolejnym rozwiązaniem nowej ustawy, które uderza w branżę programistów jest fakt, iż w tym przypadku prawo będzie działało wstecz. Szereg podmiotów już tworzących oprogramowanie dla sądów, w każdej chwili może stracić autorskie prawa majątkowe na podstawie jednej decyzji. Może to oznaczać potężne straty w działalności. Przyjęte rozwiązania nie napawają optymizmem przedstawicieli branży IT. Wręcz przeciwnie, nowa ustawa powoduje nowe obawy i zniechęcenie do tworzenia nowych programów.

Uchwalone przepisy niestety kłócą się niejako z wizją cyfryzacji państwa i odstraszają młode pokolenie programistów od tworzenia nowych rozwiązań.