Wyłączenia odpowiedzialności sklepu jako klauzule abuzywne

Zasada ogólna

Zgodnie z treścią art. 471 KC dłużnik obowiązany jest do naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Zakres tej odpowiedzialność można rozszerzyć albo ograniczyć, z tym że niedopuszczalne jest zastrzeżenie, iż dłużnik nie będzie odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną wierzycielowi umyślnie (art. 473 KC).

Przepisy te zapewniają równowagę i neutralne ukształtowanie uprawnień oraz obowiązków stron umowy. W sytuacji, gdy przedsiębiorca w „narzucanym” wzorcu umowy odstępuje od dyspozytywnego uregulowania kodeksowego na niekorzyść konsumenta, jego interesy doznają uszczerbku.

To oznacza, że jakikolwiek zapis umowny (np. w regulaminie sklepu internetowego) z góry wyłączający odpowiedzialność przedsiębiorcy wobec konsumenta będzie uznany za klauzulę abuzywną. Dotyczy to zarówno wyłączenia odpowiedzialności za niewykonanie, jak i nienależyte wykonanie zobowiązania.

Przykłady z Rejestru klauzul niedozwolonych

Wśród wielu orzeczeń Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów znajdziemy następujące przypadki konkretnych zapisów uznanych za postanowienia niedozwolone:

1. Sprzedawca nie ponosi odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązań wynikających z umowy sprzedaży o ile niewykonanie lub nienależyte wykonanie spowodowane było okolicznościami, na które Sklep Internetowy nie miał wpływu mimo zachowania należytej staranności (siła wyższa).
2. Podmiot prowadzący sklep nie ponosi odpowiedzialności za przerwy w korzystaniu ze sklepu internetowego zaistniałe z przyczyn technicznych (konserwacja, przegląd, wymiana sprzętu, etc.) lub innych od niego niezależnych.
3. Sklep nie ponosi odpowiedzialności za nieterminowe dostarczenie przesyłek przez Pocztę Polską oraz firmę kurierską oraz za uszkodzenia przesyłki powstałe w czasie transportu.
4. Firma nie ponosi odpowiedzialności za zdjęcia i opisy umieszczone przy poszczególnych produktach.
5. Sklep nie ponosi odpowiedzialności za skutki zdarzeń losowych, na które nie miał wpływu, a które uniemożliwiły lub utrudniły wykonanie umowy (pożar, powódź, strajk itd.).
6. Sklep nie ponosi odpowiedzialności za wydłużenie czasu dostawy z przyczyn nie leżących po stronie sklepu.
7. Sklep nie ponosi odpowiedzialności i zastrzega sobie prawo do ewentualnych błędów w opisach i zdjęciach umieszczonych przy poszczególnych produktach.
8. Sklep internetowy nie ponosi odpowiedzialności za zamówienia złożone przez osoby trzecie wykorzystujące adres e-mail oraz hasło użytkownika naszego serwisu.
9. Sprzedający nie ponosi odpowiedzialności za wydłużony czas dostawy z uwagi na okoliczności, które nie są od niego zależne
10. Sprzedawca nie ponosi odpowiedzialności za niedostarczenie zakupionego towaru Użytkownikowi (…) spowodowane podaniem przez Użytkownika błędnego lub niepełnego adresu do wysyłki.

Nie chodzi o przyczyny wyłączenia, lecz o sam fakt

Analizując powyższe przykłady klauzul abuzywnych nie sposób nie zauważyć, że wszystkie one mają wspólny element. O ile różnią się okolicznościami, w jakich przedsiębiorca zastrzega sobie wyłączenie swojej odpowiedzialności, to jednak zawsze pojawia się zapis „nie ponosi odpowiedzialności”. To właśnie ten zapis przesądza o abuzywności całego postanowienia, gdyż z góry narzuca wyłączenie odpowiedzialności przedsiębiorcy względem konsumenta, co tego ostatniego stawia na niejako straconej pozycji.

Powszechność stosowania przez sklepy internetowe tego rodzaju niedozwolonych postanowień umownych wynika, jak może się wydawać, z niezrozumienia istoty abuzywności wyłączenia lub ograniczenia odpowiedzialności przedsiębiorcy wobec konsumenta. Nie można bowiem z góry przerzucać odpowiedzialności na konsumenta za sytuacje, które każdorazowo wymagają analizy w myśl ogólnych reguł odpowiedzialności kontraktowej.